شستشوی پنل‌های خورشیدی در اقلیم خشک و آفتابی یزد، استفاده از سیستم‌های برق خورشیدی به‌سرعت در حال گسترش است. اما گرد و غبار زیاد، وزش بادهای کویری و باران‌های گل‌آلود از عواملی هستند که باعث کاهش راندمان در پنل‌های خورشیدی می‌شوند. شستشوی اصولی و به‌موقع پنل‌ها یکی از کلیدهای حفظ بازدهی سیستم است. در این مقاله به بررسی دلایل، روش صحیح شستشو و همچنین تصورات غلط در این زمینه می‌پردازیم.
چرا باید پنل‌های خورشیدی را بشوییم؟
سطح پنل خورشیدی وظیفه‌ی جذب نور خورشید و تبدیل آن به انرژی الکتریکی را دارد. هنگامی که گرد و غبار، فضولات پرندگان یا لایه‌های ریز خاک روی سطح پنل می‌نشیند، میزان نفوذ نور به سلول‌ها کاهش می‌یابد.
مطالعات نشان داده‌اند که پنل‌های کثیف می‌توانند تا ۲۰ درصد افت راندمان داشته باشند، و در مناطق کویری مثل یزد این عدد حتی بیشتر هم می‌شود. این افت راندمان به‌صورت مستقیم باعث کاهش تولید برق و افزایش زمان بازگشت سرمایه‌ی سیستم خورشیدی می‌گردد.
بنابراین، شستشوی اصولی و دوره‌ای نه‌تنها باعث افزایش راندمان می‌شود، بلکه عمر مفید پنل‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
تصورات غلط درباره شستشوی پنل‌های خورشیدی
یکی از رایج‌ترین تصورات این است که پنل باید همیشه کاملاً براق باشد تا راندمان بالایی داشته باشد.
در واقع، این باور اشتباه است. پنل‌های خورشیدی برای کارایی بالا نیازی به درخشندگی آینه‌ای ندارند؛ کافی است سطح آن‌ها عاری از گرد و غبار و لایه‌های چربی باشد تا نور به‌درستی عبور کند.
جالب است بدانید حتی یک پنل کاملاً کثیف که سطح آن کاملاً پوشیده از خاک و گردوغبار است، حداکثر حدود ۴۰ درصد افت تولید دارد، نه ۱۰۰ درصد.
به عبارت دیگر، پنل شما در حالت آلوده هم همچنان تولید برق دارد، هرچند با راندمان کمتر.
نکته‌ی دیگر این است که تمیز بودن پنل‌ها اهمیت بیشتری در نیروگاه‌های بزرگ مگاواتی دارد، جایی که هر درصد افزایش راندمان، تفاوت قابل‌توجهی در میزان برق تولیدی و درآمد ایجاد می‌کند. اما در سیستم‌های خانگی یا نیروگاه‌های کوچک، افت جزئی راندمان به‌ندرت باعث زیان اقتصادی چشمگیر می‌شود. بنابراین لازم نیست پنل‌ها همیشه تمیزِ تمیز باشند، بلکه کافی است در بازه‌های منطقی (مثل هر چند هفته یک‌بار) با روش اصولی تمیز شوند.
ویژگی پنل‌های TopCon؛ فناوری نوین در صنعت خورشیدی
پنل‌های TopCon (Tunnel Oxide Passivated Contact) نسل جدید سلول‌های خورشیدی هستند که با فناوری پیشرفته‌ی «پسیویشن تونلی» ساخته می‌شوند.
این فناوری با ایجاد یک لایه‌ی نازک اکسیدی بین سلول و تماس فلزی، باعث کاهش تلفات الکترونی و افزایش بازده تبدیل انرژی می‌شود.
مزایای اصلی پنل‌های TopCon عبارت‌اند از:
• راندمان بالاتر (تا حدود ۲۳٪) نسبت به پنل‌های PERC
• عملکرد بهتر در دمای بالا (که برای شهرهایی مانند یزد بسیار مهم است)
• کاهش نرخ افت عملکرد سالانه
• دوام بیشتر در برابر رطوبت و اشعه‌ی UV
با توجه به گرمای شدید و تابش مستقیم خورشید در یزد، استفاده از پنل‌های TopCon می‌تواند یک انتخاب هوشمندانه و بلندمدت باشد.
روش صحیح شستشوی پنل‌های خورشیدی
برای شستشوی اصولی و ایمن پنل‌ها، رعایت چند نکته‌ی کلیدی ضروری است:
۱.شروع با آب جاری و جارو پلاستیکی:
ابتدا با جارو دسته‌بلند پلاستیکی بدون بخش فلزی و آب نسبتاً جاری، خاک و ذرات درشت را از روی پنل بشویید تا از ایجاد خراش جلوگیری شود.
۲.شستشوی دقیق با شوینده ملایم:
سپس با تی تیغه‌ای پلاستیکی سطح پنل را تمیز کنید. می‌توانید از محلول آب و کمی ریکا به‌عنوان شوینده‌ی رقیق استفاده کنید تا چربی‌ها و لکه‌ها از بین بروند.
۳.خشک‌کردن کامل با تی نخی:
در پایان، سطح پنل را با تی نخی کاملاً خشک کنید. این کار باعث می‌شود رطوبت باقیمانده لکه ایجاد نکند و گرد و غبار به‌راحتی روی آن ننشیند.
با این روش، اگر باران گل‌آلود نبارد، معمولاً تا یک ماه نیازی به شستشوی مجدد نخواهید داشت.
نکات مهم و هشدارها در شستشوی پنل‌های خورشیدی
• از مواد شوینده اسیدی یا قوی به هیچ عنوان استفاده نکنید، چون به سطح شیشه‌ای و لایه‌ی ضدبازتاب پنل آسیب می‌زند.
• هیچ قطعه‌ی فلزی نباید در جارو یا تی شما وجود داشته باشد تا از ایجاد خراش جلوگیری شود.
• مصرف آب زیاد لازم نیست؛ هدف تمیزی است، نه غرق‌کردن پنل‌ها.
• در صورت استفاده از کارواش، حتماً فشار آن را بررسی کنید.
o کارواش‌های شارژی یا دستی برای این کار مناسب‌ترند.
o اگر فشار دستگاه زیاد است، از فاصله‌ی حداقل ۵۰ سانتی‌متر استفاده کنید و هیچ‌گاه آب را از نزدیک به لبه‌های پنل نگیرید.
• فشار زیاد یا زاویه‌ی نامناسب می‌تواند موجب نفوذ آب و ایجاد درز در ساختار پنل شود؛ بنابراین این روش را تنها در صورت آگاهی کامل انجام دهید.
جمع‌بندی
در نهایت، شستشوی اصولی پنل خورشیدی در یزد یکی از مهم‌ترین اقدامات برای حفظ بازدهی سیستم‌های خورشیدی است. نه باید در تمیزکردن زیاده‌روی کرد، نه باید آن را نادیده گرفت.
با انتخاب پنل‌های باکیفیت مانند TopCon و رعایت روش‌های صحیح شستشو، می‌توان از انرژی پاک خورشیدی در شرایط اقلیمی خاص یزد، حداکثر بهره‌وری را به‌دست آورد.